Op een site als Verloren Bieren zal ik er toch een keer aandacht aan moeten besteden: wat is de oudste brouwerij van Nederland? En vooral: hoe lang is dat al zo? Trots vermeldt het etiket van Brand uit Wijlre het jaartal 1340. Ach ja, marketing. De aloude aartsvijand van de waarheid.
Verloren Bieren zijn leuk om te drinken, wanneer je ze nabrouwt. Maar dat je er ook mee kon koken, daar had ik nog niet veel over nagedacht. Ik heb nog wel wat recepten liggen voor een 19e-eeuwse witbiersoep en voor biersoep met komijnzaad, en er is vast nog wel meer te vinden. Maar een van de merkwaardigste kookboeken met bier erin, is toch wel het ‘Kookboek voor kerels’ waarmee de Skol Brouwerijen in 1978 kwamen.
In de negentiende eeuw kende Nederland nogal wat op vat gerijpte ‘oude’ of ‘belegen’ bieren: oud bruin, Maastrichts oud, Bredaas oud, Paulus Jonas, en natuurlijk de Nederlandse variant van de Brusselse lambiek en faro. Moet ik allemaal nog uitgebreider gaan beschrijven. Maar vandaag nemen we even een obscuur zijpaadje: oud wit. Uit Utrecht.
De recente Nederlandse biergeschiedenis lijkt zo simpel in elkaar te zitten. Tot het verschijnen van het eerste speciaalbiercafé in 1974 (Jan Primus in Utrecht) was Nederland de pilswoestijn waar we grijsharige oudjes nog bevend over horen spreken. Of toch? Waren er wel degelijk kroegen die variatie boden? Hoe zit dat bijvoorbeeld met… de Engelse pub in Nederland?
Een 700 jaar oud brouwgeheim. Een middeleeuwse ridder. Oude papieren met bierrecepten. Een in 1672 afgebrand kasteel. Kortom, een prachtig stuk Nederlandse bierhistorie? Ja dag. Je tante op een houtvlot.
Ja, en na vorige week te hebben vastgesteld dat er in Nederlands-Indië meer jenever en wijn dan bier werd gedronken, gaan we het nu dan toch over dat bier hebben. Wat voor bier ging er naar Indië? We hadden al gezien dat de VOC in de achttiende eeuw aardig wat Duits bier vervoerde: zo’n 20% aan Brunswijkse mom, Zerbster en Jopenbier. Engels bier zat daar niet bij. Hadden ze geen IPA in Indië dan? Jawel. Een beetje.
Vorige week keken we naar een extreem zwaar ‘Engels bruin’ Haarlems bier uit 1820. In hetzelfde brouwboek, pal daaronder, staat weer iets totaal anders: een ‘brouwtje Brabands wit bier’. Met boekweit.
Een nog onbekend terrein in de Nederlandse biergeschiedenis is het bier in Nederlands-Indië. Er staat een leuk verhaal over de bierbrouwerijen in Indië op bieretiketten.nl, maar dat gaat alleen over de productie dáár, die pas in de jaren dertig goed op gang kwam.[1] Hoe zit het met de veel grotere import vanuit Europa? En dan ontkomen we er niet aan dat we het een en ander in perspectief moeten plaatsen met dat oorspronkelijk Engelse tropenbier waar je tegenwoordig mee wordt doodgegooid: India Pale Ale. Extra gehopt om de maandenlange reis naar het Oosten te kunnen doorstaan. De komende tijd gaan we hiernaar kijken en zullen we nog wat onverwachte ontdekkingen doen. Vandaag beginnen we met de vraag: wat dronken ze daar nou eigenlijk het meest? Papegaaiensoep…