Een nep-markies uit Staphorst

Bierviltje Neêrlands Ale, bron: beer-coasters.euEen 700 jaar oud brouwgeheim. Een middeleeuwse ridder. Oude papieren met bierrecepten. Een in 1672 afgebrand kasteel. Kortom, een prachtig stuk Nederlandse bierhistorie? Ja dag. Je tante op een houtvlot.

Soms slaan bierbrouwers wel eens de plank mis als het gaat om geschiedenis. Een jaartal op het etiket, een verhaaltje op de site: niet alles klopt. Gerstebier is niet ontstaan als reactie op de opkomst van pilsener, wat Jopen er ook over moge beweren, en de jaartallen 1719 van Bavaria en 1340 van Brand zijn ‘dikke duimenzuigerij’.[1] Is dat erg? Tja, brouwers hebben wel wat beters te doen dan historisch onderzoek: er moet ook nog lekker bier gemaakt worden. Maar is een verschil tussen niet zo goed opletten en de zaak bij elkaar fantaseren.

Neem nou de Nederlandse brouwerij Marquis de Bosch, die in 1987 gesticht werd in Staphorst, of all places. Het oude gemeentehuis zou worden verbouwd tot bierbrouwerij, met aangebouwde fabriekshal en laboratorium, er zouden 15 mensen komen te werken en er zou 180 hectoliter per dag gebrouwen gaan worden.[2] Het waren de jaren tachtig en speciaalbier was in Nederland nog vrij onbekend: behoorlijk ambitieuze plannen waren dit. Maar het ‘Neêrlands Ale’ was dan ook niet zomaar een bier.

Bierviltje Neêrlands Ale, bron: beer-coasters.euEigenaar Albert Bosch was immers een telg uit de ‘roemruchte brouwersfamilie Marquis de Bosch’. De formule van het bier zou uit 1260 (!) stammen en door de eeuwen heen zorgvuldig in de familie bewaard zijn gebleven. Landheer Gabriël de Bosch (1231-1309) was in 1260 op zijn kasteel begonnen zijn ‘excellente bier’ te maken, dat vervolgens een ‘glorieuze tijd’ kende. Maar toen vielen de Engelsen en Fransen in 1672 de lage landen binnen en verwoestten het slot bij Ommen, waarbij de brouwerij in vlammen opging. Marquis Leonard Albert de Bosch zag gelukkig kans het ‘brouwgeheim’ veilig te verbergen. [3]

‘En dat geheim is ook het geheim van ons product.’ vertelde de 27-jarige directeur Albert Bosch trots aan de krant. ‘Het recept hebben we gevonden in een privébibliotheek en er is nog zeer goed mee te werken, al moesten we het hier en daar iets aanpassen.’ Het bewuste bier, Neêrlands Ale 21, was een blond bovengistend brouwsel van 8,5% alcohol dat voorlopig gemaakt werd bij Brasserie du Bocq in België. Uiteraard had Bosch ‘bewust’ de Belgische Ardennen uitgekozen om te gaan brouwen, ‘vanwege de grote naam die deze streek heeft opgebouwd met zijn wereldbekende natuurzuivere bronwater’.[4]

Etiket Neêrlands Ale 21, bron: bieretiketten.nlMedio 1988 was de brouwerij in Staphorst dan toch in bedrijf. Er stroomde Neêrlands Ale 21, 18 en 15 uit de kraan en het witbier Staphorsts Blanck. Op het etiket prijkte trots het jaartal 1260, vreemd genoeg in het Italiaans (‘Secondo antica ricetta dell’anno 1260’). Een historisch Nederlands bier was weer opgestaan

Historisch? Ga toch fietsen. Van die markies de Bosch, zijn kasteel bij Ommen en van die ‘glorieuze tijd’ van dat ‘excellente bier’ is natuurlijk geen spoor te vinden. Allemaal bij elkaar gefantaseerd door die Albert Bosch, die als hij dit leest van harte is uitgenodigd me die ‘privébibliotheek’ met dat ‘brouwgeheim’ te laten zien. En zijn stamboom erbij als het even kan. Het is natuurlijk ook erg onwaarschijnlijk dat men van 1260 tot 1672 een bierrecept ongewijzigd zou hebben gehanteerd. Juist in die periode maakten de brouwmethoden in heel West-Europa grote veranderingen door, met name de opmars van hop en gerst als ingrediënten.

Een paar journalisten van de krant tuinden erin, maar interessant genoeg het bierblad PINT niet: zij berichtten keurig over de plannen van de brouwerij, maar schreven niks over de historische claims van brouwer Bosch. De technische studenten in Zwolle waren minder oplettend: zij vernoemden een dispuut naar de niet-bestaande markies (en waren jaren later op zoek naar het recept van die Neêrlands Ale, zo kom ik weer aan dit verhaal, via Freek ‘Witte Klavervier’ Ruis). Met de brouwerij in Staphorst liep het niet goed af: binnen een jaar na opening waren ze failliet. Van ‘markies’ Albert Bosch is in de bierwereld sindsdien niets meer vernomen.

 


[1] http://verlorenbieren.nl/verloren-bieren-52-gerste/; Eppo König, ‘Bavaria, Grolsch en Brand zijn stokoud’, NRC Next 23 oktober 2015.

[2] Nieuwsblad van het Noorden 20-2-1987, Telegraaf 6-8-1987, PINT 8e jaargang september 1988, p 1. Met dank aan Cees Weeterings en Jan Ausems voor de scans van de oude jaargangen.

[3] Leeuwarder courant 5-8-1988, bierviltje op http://www.beer-coasters.eu/en/beer-coasters-collection/marquis-de-bosch-1-small.html.

[4] Telegraaf 12-11-1988, Nieuwsblad van het Noorden 10-3-1988, PINT 8e jaargang september 1988, het eerder genoemde bierviltje.


9 reacties op “Een nep-markies uit Staphorst”

  1. Potje Bier schreef:

    Ik begin nu toch wel oud te worden, als ik me verloren bieren gewoon kan herinneren. Sterker nog, ik heb nog wel ergens een vol flesje staan.

  2. Martin schreef:

    Ah, prachtig verhaal dit. Ik heb er nog lege kratjes van, of in ieder geval Jantjes Uden, die loopt er nog dagelijks mee te slepen. De kratten van deze brouwerij, en dat waren er heel wat, meeste voor 12 flesjes, zijn terecht gekomen bij de Maasland brouwerij in Oss. Ook al weer ter ziele sinds 2010. En via Maasland weer bij Muifel en Jantjes.

  3. Roelof schreef:

    Dit was het eerste speciaal bier wat ik gedronken heb.
    Jammer dat het niet meer bestaat, het glas heb ik nog.

  4. Hans schreef:

    @Roel,

    Als lid van het dispuut wat jij hierboven beschrijft wil ik even reageren:

    We hebben in 1989 ons (bier)dispuut opgericht, en aangezien we de Neerlands Ale wel erg lekker vonden hiervoor de naam Marquis de Bosch als dispuutsnaam aangenomen.

    Ook wij waren al direct van mening dat de duim van eigenaar Albert Bosch wel heel dik was. Maar daar dronken we geen biertje minder om.

    We zijn nu wel op het punt beland dat we voor eigen consumptie een bier willen (laten) brouwen wat we qua smaak weer dicht bij Neerlands Ale 21 proberen te krijgen.
    Vandaar de zoektocht naar het recept van de Neerlands Ale 21.

    Als iemand ons daar extra informatie over kan verschaffen…..graag.

    Met dorstige groet,
    Hans Verdouw

    hans.verdouw@home.nl

  5. GJK schreef:

    Ik vond de Neêrlands Ale 21 destijds een heerlijk bier (en heb er zelfs nog een viltje van), dus ik hoop dat het ‘recept’ nog eens wordt terug gevonden.
    Er gingen toen verhalen rond dat het een licht aangepaste Chimay Wit zou zijn.
    Begin jaren 90 heb ik eens een half kratje overgenomen van de barman van Café ’t Moortgat in Arnhem. Het laatste flesje heb ik Oudejaarsavond 1999 opgedronken.

  6. De Graan schreef:

    Vandaag ging er een stukje vloer open en daar vond ik een puntgave fles van Neerlands Ale 21 uit het jaar 1992.
    Graag wil ik weten wat deze fles nu waard is, wie kan mij informeren?
    Ben benieuwd,,

  7. Herman schreef:

    Nog erger tis 2022 en ja hoor in de kast staat het allerlaatste flesje witbier

  8. Dirk Noort schreef:

    Albert de Bosch, had het een beetje hoog in de kop; Hij was “directeur”, moest dus minstens de duurste Mercedes ( van die tijd) onder zijn edele derrière hebben? Zijn compagnon reed in een afgeragde Kever rond en moest klanten vinden in de bovenhelft van Nederland. Albèrt De Bois deed de andere helf en reed af en toe naar Purnode, om wat doosjes bier op te halen!
    Maar die dure Mercedes, heeft de brouwerij wel binnen 2 jaar om zeep geholpen!
    Ik heb hier nog 2 flessen Neêrlands Ale, in de kelder staan. maar of ze nog voor consumptie geschikt zijn? Die kelder is constant 7 graden Celcius.
    M.v.g. Dirk

  9. B.Hulst schreef:

    Hallo,
    Neerlands ale 21, nu weer gebrouwen door Brouwerij Veen & Turf uit Rouveen!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *