‘Iets dat men altijd in huis moet hebben! Komt men met het gure en vochtig weder koud en nat tehuis, dan verschaft een glas Vollenhoven’s Stout een zeldzame verkwikking.’ Kijk, daar heb je nou wat aan in dit jaargetijde. Toch is dit geen reclametekst voor een koffiemerk of hoestdrank, maar voor bier. In de rubriek Verloren Bieren deze keer aandacht voor hét bier voor oude vrouwen, kinderen, bloedarmoedigen, maaglijders, zwakken en kraamvrouwen: Van Vollenhoven’s Stout. (meer…)

Dit is een serie over verdwenen biersoorten. Die langvergeten, ambachtelijke bieren die er in Nederland uiteindelijk allemaal door de pilsbrouwers uit zijn geconcurreerd. Na de Tweede Wereldoorlog werd er eigenlijk nergens in Nederland meer bovengistend bier gemaakt en de laatste kleine brouwerijtjes zoals het eeuwenoude De Sleutel uit Dordrecht werden een voor een door de grote jongens overgenomen en gesaneerd. Steeds minder biermakers brouwden steeds meer dezelfde goudgele pils.

Maar de allergrootste gemene deler op biergebied kwam eind jaren zestig naar Nederland. Het Britse Allied Breweries nam een samenwerkingsverband van middelgrote Nederlandse brouwerijen over, met onder andere Oranjeboom in Rotterdam en de Drie Hoefijzers in Breda. Allemaal brouwerijen die eind negentiende eeuw waren begonnen pils te maken. (meer…)

De vorige keer had ik het over het Brouw-boek van de Alkmaarse bierbrouwer in opleiding Johannes Wahlen uit 1862-1865. Een hele ontdekking, zo’n uitgebreid boek over de traditionele Hollandse manier van brouwen, en ook nog eens voorzien van plaatjes en ingeplakte etiketten. En dan ga je meteen al bij jezelf denken: ik kan toch niet de eerste zijn die dit ontdekt? Maar gek genoeg is er in de literatuur die ik tot nu toe over biergeschiedenis heb ingekeken, nooit wat met het werk van Wahlen gedaan. Al jaren ligt het in Alkmaar stofvrij in het depot niks te doen, enkel een verre afstammeling noemt het op zijn site met familiegeschiedenis. Verloren Bieren heeft dus de primeur bij de bierliefhebbers. (meer…)

Dit is een serie artikelen over verdwenen biersoorten, met name in Nederland. Maar hoe vind je die? Je zou zeggen, zoek het archief van een oude brouwerij en kijk even in hun receptenboek. Maar ja, was het maar zo makkelijk. Leer mij archieven kennen: meestal bevatten ze droge notulen, rekeningen, grootboeken en notarisakten. Saaie kost, waar vaak maar weinig uit is op te maken.  (meer…)

Bier heeft de gekste toepassingen. Je kunt ermee gooien op schuurfeesten, je kunt het in het oliebollenbeslag doen, en mijn oma deed vroeger oud bruin in haar haar wanneer ze het met een krultang wilde krullen. En het stimuleert de productie van moedermelk. Tenminste, dat is wat men eeuwenlang geloofde. Daarom kregen moeders in vroeger tijd te horen dat ze bier moesten drinken. En wat voor bier? Minnebier. (meer…)

Wat je van ver haalt, is extra lekker. Amerikanen zijn tegenwoordig goede klanten voor speciaalbierbrouwerijen als Emelisse en De Molen, Nederlanders zijn zelf al jarenlang verzot op alles wat uit België komt, en wie is er niet trots als hij eens Japans, Baskisch, Albanees of Surinaams bier op heeft?

In de negentiende eeuw was dat al niet veel anders. Natuurlijk, Nederlands bier was lekker, maar als het uit het buitenland kwam, was het helemaal speciaal. In 1856 adverteerde ene J. Kiel uit Rotterdam als ‘Handelaar in Buitenlandsche Bieren’. Voor de ‘civielste prijzen’ leverde hij echt Kitzinger, Erlanger,  India pale Ale, Replex Stout, Engelsch Gember, Brusselsche Lambiek, Gendsche Uitzet, Megchelsch Bruin, Wit Leuvensch, Prager en ‘Oud Maastrichts’. (meer…)

Zou het nou niet mooi zijn, als bier gewoon gezond was? In plaats van dat het je lever aantastte en je er katers van kreeg? Het vreemde is, dat in de negentiende eeuw bier juist bij uitstek als een gezonde drank werd gezien. Het was dan ook de tijd dat veel arme mensen zich kapot zopen aan de jenever, en dan was bier zo slecht nog niet.

Bepaalde biersoorten werden zelfs exclusief om hun geneeskrachtige werking aangeprezen. Om te beginnen het Dantziger Jopenbier, een donkere, stroopachtige substantie die ‘zeer heilzaam voor klierachtige gestellen’ zou zijn en ook tegen ‘maagpijn en aamborstigheid’ werkte. De Nederlandse brouwerij Van Vollenhoven begon dit bier te beconcurrreren met zijn Extra Stout, ‘meest versterkende drank voor Herstellenden, Bloedarmen en en Kraamvrouwen’ (en daar komen we binnenkort nog op terug). (meer…)

En ja, het bokbierseizoen is weer losgebarsten. Vorige week liep ik de Locus Publicus binnen om daar te vinden dat zeven van de twaalf tapbieren bokbieren waren. De bok is kortom weer in het land, een oude traditie rond een van de weinige Nederlandse speciaalbieren. Hoewel..? Hoe oud is de Nederlandse bokbiertraditie eigenlijk? (meer…)