Verloren bieren – 14 – Skol
Dit is een serie over verdwenen biersoorten. Die langvergeten, ambachtelijke bieren die er in Nederland uiteindelijk allemaal door de pilsbrouwers uit zijn geconcurreerd. Na de Tweede Wereldoorlog werd er eigenlijk nergens in Nederland meer bovengistend bier gemaakt en de laatste kleine brouwerijtjes zoals het eeuwenoude De Sleutel uit Dordrecht werden een voor een door de grote jongens overgenomen en gesaneerd. Steeds minder biermakers brouwden steeds meer dezelfde goudgele pils.
Maar de allergrootste gemene deler op biergebied kwam eind jaren zestig naar Nederland. Het Britse Allied Breweries nam een samenwerkingsverband van middelgrote Nederlandse brouwerijen over, met onder andere Oranjeboom in Rotterdam en de Drie Hoefijzers in Breda. Allemaal brouwerijen die eind negentiende eeuw waren begonnen pils te maken.
Allied Breweries had grootse internationale plannen. Het was de tijd dat grenzen vervaagden en de markt een wereldmarkt werd. Alles moest efficiënter en rationeler. De kille getallen en dollartekens overheersten. Men vond het de hoogste tijd voor een ‘internationaal’ biermerk. In alle landen verkrijgbaar, overal met dezelfde smaak. Als een soort Coca-Cola of McDonalds. Eenheidsworst wereldwijd! Eureka!
En zo kwam in 1968 het biermerk Skol tot ons. Met een schreeuwerig geel-rood logo en de slogan ‘International Beer’. ‘De trots van 74 brouwerijen.’ ‘Elke maand op smaak gekeurd in New York.’ ‘Skol, het beste bier van de wereld…’ Patricia Paay zong een Skol-single’tje in, een Skol-amateurwielerploeg koerste en komiek Piet Bambergen maakte reclame voor het ‘Hoppiger Pils’ dat voller, zachter en minder droog zou smaken. Kortom, de publiciteitsmachine van Skol walste door het land. Holland werd een ‘Skolland’.
De vaderlandse bierdrinker merkte al snel wat dit betekende. Een aantal kleinere Nederlandse bierbrouwerijen in het conglomeraat werden bruut gesaneerd, zoals Phoenix uit Amersfoort, ZHB uit Den Haag en Wertha uit Weert. Maar in 1972 werd aangekondigd dat ook de merken Oranjeboom en Drie Hoefijzers uit het schap en van de tap zouden verdwijnen. Voortaan was er alleen nog maar Skol.
Maar daar waar Coca-Cola, McDonalds en Heinz Tomato Ketchup slaagden, lukte het niet met Skol. Op de een of andere manier botste het ‘internationale’ imago en de opheffing van vertrouwde merken met de beleving van bierdrinkers in Nederland. Al snel kreeg Skol het imago van goedkoop bier dat je aantrof bij de Chinees, in muffe kroegen en over de datum in het schuurtje van je opa. Wat ook niet hielp was het hilarische protestlied van cabaretier Ivo de Wijs: zinloos om te citeren, je moet het gewoon zelf helemaal luisteren, hier. [ http://www.youtube.com/watch?v=OHE2x6Su4uM ] De Wijs moest het lied trouwens onder dreiging van een rechtzaak uit zijn show schrappen, want Skol was een slecht verliezer.
In plaats van steriel internationaal bier te gaan drinken, begon de Nederlandse bierliefhebber juist speciaalbier te waarderen. Skol had misgegokt en de verkoop viel dan ook zwaar tegen. In 1979 ging het concern overstag: het Drie Hoefijzers-pils kwam terug op de markt. Ook Oranjeboom werd weer tot leven gewekt en Skol verdween in de jaren tachtig geruisloos uit de schappen. De imagoschade kwam het bedrijf in Nederland echter nooit meer te boven. Oranjeboom bleef de naam houden dat het goedkoop bocht was en in 2004 sloot de brouwerij in Breda voorgoed zijn deuren.
Toch is Skol nu nog steeds verkrijgbaar, hoewel het in de rest van Europa niet veel beter ging met Skol: in Oostenrijk werd het een typisch daklozenbier en in thuisland Engeland belandde het al snel in de onderste regionen van het assortiment. Nee, het is Brazilië dat uiteindelijk het thuisland werd van Skol. Via uitgekiende promotie en trendy spotjes wist het zich daar op te werken tot hét bier voor zon, zee en strandtenten. Wat in Holland een Chinezenbier was werd in Rio hét trendy pilsje. Het is een wondere wereld.
Maar de belangrijkste vraag blijft: hoe smaakte dat Skol eigenlijk? En dan natuurlijk vooral, hoe smaakte het in Nederland in de jaren zeventig? Diegenen die (zoals ik) voor 2004 nog authentieke Oranjeboom hebben gedronken, kunnen zich er een beeld bij vormen. Voor wie dit onuitsprekelijke geluk niet heeft mogen ervaren is er maar één andere manier. De Skol die tegenwoordig in Engeland verkrijgbaar is bevat nog maar 2,8% alcohol, dus je moet naar Brazilië. Koop daar een sixpack Skol, drink dit niet op fris gekoeld aan de Copacabana tussen de zongebruinde lijven in bikini’s, maar neem het luchtdicht verpakt mee op de eerste vlucht terug naar Nederland. Drink het daar lauw in een verlopen Hollandse kroeg met wagenwielen aan de muur, kleedjes op tafel en Koos Alberts uit de speakers. Dan zou het net zo moeten smaken als in de proefnotities van Ivo de Wijs: ‘naar uilenzeik en pantoffels tegelijk.’
Lees ook:
Ook als je voor 2004 Oranjeboom geproefd hebt is het moeilijk je een beeld te vormen van de smaak in de jaren 70. Niet alleen was Oranjeboom toch weer een tikkie anders dan Skol, dat laatste merk is ook niet constant gebleven. Allied heeft namelijk nog een poging gedaan te redden wat er te redden viel. Toen kreeg je ineens Skol met Goud bekroond en dat was dan een nieuw recept. Wanneer en door wie het met Goud bekroond was is mij nooit duidelijk geworden overigens.
Of Oranjebooom nu zo impopulair was weet ik niet, het haalde het niet bij Heineken, Amstel en Grolsch waarschijnlijk. Maar ik vermoed dat het uiteindelijk een bewuste actie geweest is van INBEV of hoe ze toen ook mogen hebben geheten. Alllied werd over genomen en toen had één firma ineens een heel zooi pilsmerken. Daarvan hebben ze Hertog Jan en Dommelsch bewaard. Voor Oranjeboom werd eerst steeds minder reclame gemaakte en op een zeker moment moesten de meeste cafés over op Dommelsch en mochten sommige het meer premium Hertog Jan tappen heb ik begrepen.
Inmiddels is Dommelsch een zelfde weg aan het gaan als Oranjeboom en dan ten faveure van Jupiler. Of de consument daar op zit te wachten is punt twee, maar voor de producent is minder merken nu eenmaal goedkoper
Dit is trouwens hoe Skol tegenwoordig in Brazilië wordt aangeprezen: http://www.youtube.com/watch?v=c07P9tEu0vo
Laat ik het zo zeggen, Piet Bambergen komt er niet in voor
De smaak van Skol zal voor mij wel altijd een raadsel blijven, denk ik.
Iets anders, in hoeverre zijn Dommelsch en Hertog Jan nu verschillende bieren? Ik heb wel eens horen zeggen dat het verschil niet meetbaar is. Het komt ook uit dezelfde installatie.
Dat Skol ten onder zou zijn gegaan doordat bierdrinkers speciaalbier gingen waarderen, is te veel eer voor die ontwikkeling. Die was hier eind jaren zeventig nog nauwelijks op gang. Lange tijd was het bovendien een druppel op een gloeiende plaat die een groot pilsmerk echt niet zou hebben kunnen deren. Skoldrinkers zouden ook niets op hebben gehad met speciaalbier. Dat waren (met alle respect, en in aanvulling op de opsomming van Roel) eenvoudige kroegtijgers, sportsupporters en handarbeiders die helemaal niet nadachten over wat ze dronken. Denken over bier, stel je voor.
De ware reden voor de mislukking van Skol is veel eenvoudiger: de smaak ervan. Vergeef een arme 50-plusser die het spul wel eens heeft aangeraakt – hij kan er daardoor verslag van doen. Skol was niet voller of minder droog en al helemaal niet zachter dan andere pilseners. Het probleem van Skol was namelijk dat het een bijsmaak had. Er zat iets dofs en metaligs aan, dat het onmiddellijk onderscheidde van Amstel, Grolsch of Heineken. Net als bij Maes, waar de Vlamingen die zo prat gaan op hun biercultuur om duistere redenen maar van blijven slempen. Velen die Skol uit nieuwsgierigheid eens een keer probeerden (zoals o.g.), lieten het om deze reden daarbij. Waardoor het nooit voet aan de grond kreeg.
Mijn biertijd begon in de eerste helft van de jaren 70 in Rotterdam. Totaal onbekend met Oranjeboom dronken wij met veel plezier Skol in cafés zoals De Drie Ballons ( met jarenlang de hoogste bier(=pils) omzet van Rotterdam), Double Diamond en Big Ben. We kwamen ook in andere kroegen met Heineken en vonden het bier daar niet beter of slechter dan in de Skol kroegen.
Later kwamen er steeds meer verhalen dat Skol koppijn bier was, misschien toevallig maar ik kwam inmiddels steeds minder in bovengenoemde kroegen.
Wel opvallend was het als ik me goed herinner dat Skol nooit op feestjes was. Toen Oranjeboom weer terugkwam in de jaren 80 gingen wij het als goed chauvinistische Rotterdammers wel thuis drinken.
Ben op dit moment vakantie in Brazilië. Wat opvalt is dat al het bier hier erg waterig smaakt. Begonnen met Bohemium, international en daarna Skol. Ze lessen de dorst als ze ijskoud zijn maar hebben iets weg van evenementen bier.
Het enige bier wat enig karakter heeft is heineken maar dat is dan ook gelijk het duurste bier wat hier te krijgen is.
Dit terwijl ik geen fan van heineken ben en op vakantie graag een buitenlands biertje lust.
Voor het bier hoef je hier niet te zijn, maar heel veel andere dingen wel!
Hoi Leo, geinig, ik was ook in Brazilië en binnenkort ga ik het juist over de Braziliaanse biercultuur hebben en over een bijzonder Verloren Bier!
in een Braziliaanse bar in Duitsland (jaja) heb ik gewoon skol gedronken hoor. gewoon een waterig lager zoals zo velen. maar ik neem aan dat je dit ook gewoon in een Braziliaanse bar of restaurant in Nederland kan drinken, dus annuleer je vlucht naar rio.
Ook in Congo Kinshasa al jaren nog volop verkrijgbaar: https://www.youtube.com/watch?v=N9ynGbPmROk
Ik werkte als student voor een uitzendbureau in 1975 en 1976 in de brouwerij in Breda. Ons werd steevast verteld dat er twee recepturen waren. Één voor Skol, en een ander voor de tientallen huismerken voor diverse supermarkten. Zoals Vivo, Wilhelmina, Pils2000 en Classe Royale. Met enig nadenken kom ik vast nog op veel meer. Maar nu begrijp ik van Roel Mulder dat ook wij werden voorgelogen: Alles was één pot nat…
in de jaren 70 heb ik nog voor de brouwerij in Breda gereden laden in Breda en lossen in Noord-holland bij de fa Hoogenboom Akersloot , Skol Tapvers was een heerlijk biertje , Brouwersbier voor de Abert Hein en veel Classe Rotal, Kellerbier bracht ik bij de groothandel . mooie tijd was dat , in Brea kwam ik mijn maatje Nico Schimmel tegen de ook voor de brouwerij reed in die tijd reed hij bij Bernards Naarden .
Skol was van voor mijn tijd (bouwjaar 1980) maar toen ik rond de eeuwwisseling in utrecht ging studeren was er in de kroegen veel oranjeboom te vinden. Zonder voorkennis en dus puur op smaak destijds geconcludeerd dat oranjeboom het smerigste pils was er uit de tap kwam in die tijd. Ik vond Vos destijds wel lekker.