Vrouwonvriendelijk koken met Skol

Koken voor kerels, p. 48-49 - Illustratie Francesco Giai ViaVerloren Bieren zijn leuk om te drinken, wanneer je ze nabrouwt. Maar dat je er ook mee kon koken, daar had ik nog niet veel over nagedacht. Ik heb nog wel wat recepten liggen voor een 19e-eeuwse witbiersoep en voor biersoep met komijnzaad, en er is vast nog wel meer te vinden. Maar een van de merkwaardigste kookboeken met bier erin, is toch wel het ‘Kookboek voor kerels’ waarmee de Skol Brouwerijen in 1978 kwamen.

Ik heb het verhaal al eens verteld: begin jaren zeventig was na een boel fusies een conglomeraat van Nederlandse brouwerijen en brouwerijtjes ontstaan dat de biermerken Oranjeboom, Breda en het uit Engeland overgewaaide Skol voerde, naast nog een hele bups B-merken. In de hoop met één merk sterker te staan, werden alle kaarten gezet op Skol. Dat liep uit op een miskleun van de eerste orde. De marketingafdeling wist niet goed wat ze met Skol aanmoesten: was het een internationaal merk, dat met een in het Engels zingende (19-jarige) Patricia Paay moest worden aangeprezen? Of moest Holland een ‘Skolland’ worden met de platte lolbroek Piet Bambergen die een oerhollandse windmolen binnenbanjert voorzien van een krat Skol onder z’n arm?

Ergens in het zwalkende PR-bombardement dat Skol op de nietsvermoedende Nederlandse bevolking afvuurde, dook dus een kookboek op. ‘Een bizondere uitgave van Skol’. Nou, dat was het zeker. Wat was het idee? De inleiding liet er geen twijfel over bestaan:[1]

Vooral de laatste jaren is een steeds groeiend aantal ‘kerels’ steeds vaker aan het fornuis gekluisterd. Ze kregen de smaak van het koken te pakken. En in veel gevallen was dat trouwens een noodzaak. Want daar was de vrouw het huis uit geëmancipeerd. Een eigen baan, betaald of onbezoldigd, studie etc. En daar stond vader dan. Met kasten vol potten en pannen…. ‘Hoe deed ze dat ook alweer?’ vroeg menig man zich in de loop der tijden af.

De vrouw de hort op, de man het schort voor. En als het daar nou nog maar bij was gebleven. Dan was het gewoon een lollig geïllustreerd jaren-zeventigkookboek met overigens maar twee recepten waarbij daadwerkelijk Skol moet worden toegevoegd. Maar naast ieder recept staat een verhaal ‘om het wachten tijdens het koken wat aangenamer te maken’. En daarin gaat een wereld voor je open.

Koken voor kerels, p. 3 - Illustratie Francesco Giai ViaIk dacht nog: ha leuk, een tijdsbeeld van die jaren waarin je nog die gezinnetjes had waarin vader de kostwinner was en moeder thuis stofzuigde en de kinderen ’s middags uit school opwachtte met een kopje thee. Een tikje nostalgie, want die jaren waren toch best warm en gezellig (ik ben van 1980). Maar zo zit dit boek niet in elkaar.

In plaats daarvan krijgt de lezer (je ziet in gedachten de besnorde Ted de Braak-achtige man vertwijfeld in het boek bladeren, ijsberend door de keuken) een shitload aan vrouwonvriendelijkheid over zich uitgestort waar de honden geen brood van lusten. Om te beginnen is koken volgens dit boek op geen enkele manier leuk. Opmerkelijk, want het is toch een kookboek. Mannen horen geen plezier in koken te hebben en als ze het toch doen, dan dienen ze zich ervoor te schamen: het beste is, om maar met de gordijnen dicht te koken zodat de buren het niet zien. Mannen die koken wél leuk vinden, worden afgeschilderd als verdachte mietjes die elkaar ‘pietje peterselie’ noemen en die ‘voilà’ zeggen wanneer ze iets serveren.

Het grootste gevaar is natuurlijk dat van het hellend vlak:

De vrouw, hoe lief ook, hoe vriendelijk en trouw ook, zal de aankomst van dit boek meten aangrijpen om een deel van de kooktaak over te dragen. En vóór u het weet krijgt u op uw verjaardag een friteuse cadeau, op vaderdag een messenrek en op uw trouwdag mag u zelf zeggen welk diner u voor uw gezin wilt koken. U bent gewaarschuwd dus.

Nee, de man die zelf kookt is in essentie een loser. Hij haat koken en hij haat zichzelf. Zet nooit koffiewater op voor je vrouw, want voor je het weet kook je de volgende winter het kerstdiner. Voor je het weet zeg je in gezelschap dingen als ‘Weet je hoeveel geld ik laatst bij de slager kwijt was?’ Voor je het weet sta je bekend als ‘de frites-vader’.

En dan komt de tijd dat je blij bent dat je kunt koken, omdat je ernstig rekening moet gaan houden met echtscheiding. Dan kookt je huwelijk dus over.

Koken voor kerels - Illustratie Francesco Giai ViaGek genoeg worden alle alternatieven als aanlokkelijker voorgesteld: bij de Chinees eet je immers prima voor weinig geld, ‘je kunt het er zelf niet voor maken’. En zorg voor voldoende kwartjes en guldens, want als het misgaat kun je nog altijd naar de automatiek waar ‘overheerlijke kroketten, schnitzels, bami- en nasiballen’ voor een prikkie te koop zijn. Zelfs blikvoer en diepvriesmaaltijden worden aangeprezen, in een kookboek!

Uiteindelijk ontbreekt in dit boek één ding: de gedachte dat je ook wel eens wat voor je vrouw over zou mogen hebben. De echte man kookt enkel met tegenzin. Ergens halverwege het boek bereikt de woede van de tekstschrijver, de reclameman Bert Voorwinde, het kookpunt. Even kan hij zich niet meer inhouden en dan volgt vlak na het recept voor Mosselen à la Skol deze litanie:

Nadat miljarden mannen miljarden deuren hebben opengehouden voor miljarden vrouwen. Nadat miljarden vrouwen voor mochten gaan in tram en bus, zelfs als het regende. Nadat ontelbare kopjes koffie, glaasjes sherry, lunches, diners en bioscoopplaatsjes werden betaald. Nadat onuitspreekbaar grote bedragen zijn uitgegeven aan hoeden en handtassen.

Nadat oneindig veel tantièmes, vakantietoeslagen, week- en maandlonen, winstaandelen en financiële meevallers zijn opgegaan aan bloeses, rokken, japonnen, mantels, jurken en kappersloon… na dat alles en nog veel meer stak het sufragettisme de kop op. Het feminisme sloeg toe. Er moest geëmancipeerd worden.

Of we een klap in ons gezicht kregen. Stank voor dank. Laten we eerlijk zijn. Denk eens aan al die sportwagens waar we in hadden kunnen rijden. Denk eens aan de luxe vakanties, die we hadden kunnen hebben. Aan de jachten die we hadden kunnen bezitten. Maar goed. Als het zo moet. Akkoord. We verzetten de bakens.

Laat ze maar gaan werken. Laat ze maar in besturen gaan zitten. Wij passen wel op de kinderen. Wij kopen wel kleren. Wij koken wel. Wij laten de deur voor ons openhouden. Miljarden malen. Onze sherry laten we betalen. En de bioscoop. En we gaan voor in de regen bij tram en bus. Wacht maar. En onderwijl eten we smakelijk. Dat wel.

Een reactie uit het feministische kamp kon natuurlijk niet uitblijven. In het Vara-vrouwenprogramma ‘Kijk haar’ (gepresenteerd door Hanneke Groenteman) klaagde een briefschrijfster dat ze ‘bij elke bladzijde had moeten braken om de vettige teksten’.[2] Maar verder werden voor zover bekend de ruiten bij Skol niet ingegooid door een kolonne vrouwen met kort haar in tuinbroeken.

De tijd loste alles op: Skol verdween, de kokende man bleef. Dus heren, pak eens een Skol (geïmporteerd uit Brazilië, waar het nog te krijgen is) of een B-merk uit de supermarkt en kook eens voor de vrouw des huizes:

Mosselen à la Skol
 
2 kg verse mosselen
1/2 prei
1/2 winterwortel
1/2 bleekselderij
1 uitje
25 gram roomboter
1 flesje Skol bier
grof gemalen zwarte peper
en voorde mosterdsaus:
4 eetlepels mayonaise
2 eetlepels room
1 eetlepel mosterd
1 eetlepel rode wijn
zout
 
Daar gaat-ie dan. Zet de mosselen in een grote bak met water waaraan een weinig zout werd toegevoegd. Laat ze ongeveer 30 minuten met rust. Verwijder nu alle mosselen, waarvan de schelpen niet goed gesloten zijn. Spoel de mosselen vervolgens enkele malen goed schoon! Snij de gewassen prei, wortel, bleekselderij en ui in grove stukken. Doe die groenten in een grote pan en leg de mosselen er bovenop. Doe het klontje boter (25 gram) er bij, schenk het flesje Skol er overheen en strooi de peper erover. Deksel op de pan. En op het vuur ermee. Zodra de mosselschelpen open gaan, het geheel omschudden en nog 5 minuten op een laag vuur laten doorkoken. Opdienen met stokbrood en mosterdsaus.
Toen de mosselen in het zoute water lagen, maakte u de mosterdsaus als volgt: U deed alle ingrediënten in een ruime kom en roerde, roerde tot u een lekkere mooie saus kreeg. En u bracht hem op smaak met wat zout.

[1] Adri Reinds, Bert Voorwinde, Kookboek voor kerels. Een bizondere uitgave van Skol, Breda 1978. Voorin het boek staat: ‘Wie dat wil, mag er… uit citeren en overnemen. Skol Brouwerijen zou het in dergelijke gevallen bizonder op prijs stellen indien u aan bronvermelding wilt doen.’ Dus bij deze.
[2] Leeuwarder courant 15-12-1980.


Eén reactie op “Vrouwonvriendelijk koken met Skol”

  1. Karel Miedema schreef:

    Bert Voorwinde was my mentor (and boss) in about 1969/70, in advertising in Rotterdam and Amsterdam.
    Ik noemde hem ‘vader’ and usually beat him throwing darts.

    I moved to London in 1972, and subsequently to Cape Town, where I still live.
    I have never been able to find out where Bert now is.

    If you are able to contact him, will you give him my name (Karel Miedema) and email address (spost@iafrica.com).
    I was spurred on by writing to you after seeing Paul van Vliet on De Wereld Draait Door last night – Bert will know the significance of that.
    I wonder if he still remembers how tall I am.
    Hope you can help.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *