Joepie, het is weer Factcheck-Vrijdag. We gaan meteen maar even los met iets wat al een tijdje in mijn achterhoofd zat en waarvan ik me afvroeg: zou dat nou? Een Belgische wet uit 1919 die als doel had alcoholmisbruik te bestrijden, zou in werkelijkheid gezorgd hebben voor de zware Belgische bieren die we nu zo goed kennen: de dubbels, de tripels, de Duvels.
De vorige keer zagen we dat de mythische bierkoning Gambrinus, aanvankelijk Gambrivius genaamd, begin zestiende eeuw in de tijd van nog geen vijftig jaar bedacht werd door een fantaserende Italiaanse monnik, een paar overijverige Duitse geleerden en wat creatieve dichters.[1] Eén element ontbrak echter tot nu toe aan de legende: hertog Jan I van Brabant, die je overal met deze Gambrinus vereenzelvigd ziet worden. Was hij dan niet Gambrinus? Vandaag dus de ontknoping: hoe Hertog Jan in het verhaal verzeild raakte.
Het moest er natuurlijk van komen dat we bij Verloren Bieren een blik zouden werpen op misschien wel de grootste bierlegende van de Lage Landen: Hertog Jan I van Brabant. Want werd hij niet ‘Jan Primus’ genoemd? Stond hij daarmee niet model voor de legendarische bierkoning Gambrinus? Gaf hij geen privileges aan de Brabantse bierbrouwers, sprak hij zijn soldaten niet toe dat ze moesten ‘drinken zoals hun voorouders’? Het korte antwoord op al deze vragen is: nee. Sorry. Maar hoe zit het dan wel? Waarom beweren bierschrijvers als Michael Jackson en zelfs The Oxford Companion to Beer dit soort dingen? En waar komt die legendarische bierdrinkende koning dan wel vandaan? Dat gaan we vandaag zien. Eerst maar eens de naam van die legendarische bierkoning: Gambrinus.
Af en toe maak ik met dit blog een uitstapje over de grens. Met name in het Franse taalgebied, waar nog van alles over historisch bier te vinden is dat aan de aandacht van bierhistorici ontsnapt lijkt te zijn. Zo vond ik iets in het Belgische blaadje La feuille du cultivateur, uitgegeven in Brussel als een ‘journal d’agriculture pratique’, ofwel: blad voor praktische landbouw.
Vorige week zagen we al dat voor de Franse Revolutie er in België wel kloosters waren die bier brouwden, maar dat was vooral voor eigen gebruik en echt furore maakten ze er niet mee. Vervolgens kwamen de Fransen en werden alle kloosters gesloten. Waarom schrijft dan ene Theo Vervloet, voorzitter van de Belgische Brouwers, in het voorwoord van het boek ‘Abdijbieren’ van Jef van den Steen dat door de eeuwen heen ‘de paters en de monniken de recepten van de door hen gemaakte bieren bewaard hebben’, en ‘aan de volgende generaties overgeleverd’? Omdat wij bierdrinkers dit soort historische prietpraat maar al te graag horen, en de brouwers dus niet zullen nalaten om ons deze kletskoek te verkopen. (meer…)
Ongeveer vijftien jaar geleden kwam al het lekker bier uit België, tenminste als je in Nederland woonde. Eigenlijk alles uit dat land was wel goed, of het nou een Verboden Vrucht was of een Cuvée des Trolls: voor ons bierdrinkers was het algauw omgeven met dat mythische Belgische aura dat ook hangt aan steenwegen met kasseien, legendarisch goede frieten, Waals kolengruis en Luik-Bastenaken-Luik. En het mooiste was dan natuurlijk als het uit een Echte Abdij kwam: kijk maar, er staat Corsendonk Pater op, of Saint-Feuillien, of Abdij van Leffe. (meer…)
En nu naar Belgiës grootste bierstad: Leuven. Jawel, die universiteitsstad een half uurtje ten oosten van Brussel, waar de zetel staat van s werelds grootste megabrouwconglomeraat, Anheuser-Busch Inbev. Een bedrijf dat in 1366 begon, geen geintje. (meer…)
Na de Uitzet van vorige week blijven we even in België. Want van wie hebben de Belgen het bier brouwen eigenlijk geleerd? Het antwoord vinden we in het erg gedegen, maar voor de leek misschien wat droge boek ‘Het bier van Lier’ van de Belgische historicus Erik Aerts, waarin hij de brouwactiviteiten van dit leuke kleine Vlaamse stadje bekijkt van het einde van de veertiende eeuw tot het begin van de negentiende. (meer…)