Verloren bieren – 27 – Sagobier

En dan nu een biersoort waarvan maar één man het recept kende. Gerrit Hendrik de Veer (1794-1860) was een beurtschipper van Amsterdam op Duisburg, tot hij in 1844 een drijvend badhuis opende op het Rokin, midden in Amsterdam. Hier was dagelijks gelegenheid tot ‘het gebruiken van Warme of Koude Baden van IJwater’ en men kon er van ‘eene zindelijke en solide bediening verzekerd zijn’. Het sjiek ontworpen badhuis, waarvan een mooie bouwtekening bewaard is gebleven, was aanvankelijk een boot en werd enkele jaren later op palen in het water gezet. Maar De Veer, vader van zeven kinderen, zinde op nog een andere activiteit. Bier brouwen natuurlijk. (meer…)


Verloren bieren – 26 – Zuid Afrika

Terwijl de Verloren Bieren intussen rustig bleven verschijnen op Dossier Hop, was ik een paar weken lang bezig 5000 kilometer door Zuid-Afrika te crossen met een Nederlandse geheelonthouder en twee knappe Baskische vrouwen die enkel kalimotxo (rode wijn met cola) drinken. De prioriteiten lagen dus niet bij bier, maar bij olifanten, watervallen, het ontwijken van overstekende townshipbewoners en het overleven van helse tochten over onverharde bergweggetjes. (meer…)


Verloren bieren – 25 – Alcoholvrij bier (2): Buckler, dat gereformeerde bier

Endlich Bier trinken zoviel Sie wollen’ Met die slogan bracht de Zwitserse brouwerij Hurlimann uit Zürich begin jaren zeventig zijn alcoholvrij bier ‘Birell’ op de markt. In 1974 kwam het naar Nederland, waar er reclame werd gemaakt met tv-spotjes met daarin brouwer Hurlimann zelf, die klungelig nagesynchroniseerd verkondigde: ‘Een goed bier, dat veel vrienden zal maken. Birell, dat smaakt, dat garandeer ik u.’ Het biertje sloeg nauwelijks aan, misschien omdat het niet lekker was, maar de prijs hielp ook niet: het was duur, omdat het brouwen twee keer zo lang duurde. Enkel in kerkelijke kringen was men enthousiast (Diakonie, ‘het maandblad voor hervormde diakenen’, zette zijn lezers aan propaganda ervoor te maken), en Birell verdween eind jaren tachtig van de Nederlandse markt. Tegenwoordig wordt het in Tsjechië nog wel gemaakt. (meer…)


Verloren bieren – 25 – Alcoholvrij bier (1): de smaak van terpentijn

Nederland vanouds een pilswoestijn? In binnen- en buitenland hebben allerlei biersoorten bestaan die we nu helemaal niet meer kennen. Maar hoe smaakten ze? Hoe zagen ze eruit? En waarom bestaan ze niet meer?

De bierliefhebber gruwt van het idee, maar het blijft voor bierbrouwers (en voor autobestuurders) een heilige graal: een lekker alcoholvrij bier brouwen. Velen hebben het geprobeerd, en bijna net zo velen hebben gefaald. Niet zonder leedvermaak bij de bierdrinkers natuurlijk, maar zou het niet mooi zijn om van bier te kunnen genieten zonder met dubbele tong te spreken, af en toe om te vallen en de volgende ochtend met houten kop boven de pleepot te hangen?  (meer…)


Verloren bieren – 24 – Franciscanenbier (2)

De vorige keer had ik het over het kleine, beduimelde boekje dat in het Utrechts Archief lag, als onderdeel van het archief van de Franciscanen in Nederland voor 1853. Een boekje met duidelijk een kerkelijke achtergrond, vanwege die ene bladzijde met aantekeningen in het Latijn uit 1838. Verder werd de naam van een Rotterdamse drogist genoemd, mogelijk een leverancier van ingrediënten. Maar verder bleef de ware herkomst van het boekje een raadsel. (meer…)


Verloren bieren – 24 – Franciscanenbier (1)

De zoektocht naar Verloren Bieren gaat door. In oude kranten, bedrijfsarchieven, octrooien en bibliotheken blijkt nog heel wat te vinden te zijn over het verdwenen gerstenat van vroeger. Maar soms krab je je achter de oren: wat heb ik nou eigenlijk gevonden?

In het Utrechts Archief vond ik in het deelarchief ‘Franciscanen Nederland voor 1853′ een klein zwart boekje, niet groter dan zo’n 10 bij 15 centimeter. Het omslag was van donker afbladderend leer met een patroontje erin. Op de eerste bladzijde stond in een bibberig handschrift geschreven: ‘Onderwijs van bier, wijn en azijn.’ Ik bladerde. Het vergeelde en vlekkerige papier van het boekje was van kaft tot kaft helemaal volgeschreven in het zelfde handschrift, zonder hoofdletters of interpunctie. Af en toe stond er een streepje om de onderdelen te scheiden. (meer…)


Verloren bieren – 23 – Koningsbier

Bierdrinken is leuk, maar sinds mensenheugenis betekent bier drinken ook meteen de schatkist spekken. De overheid vindt altijd wel manieren om accijns te heffen op onze favoriete alcoholische drank, en het is dus ook niet verwonderlijk dat er steeds mensen opduiken die manieren vinden om de accijns te omzeilen. En dat kan natuurlijk met de beste bedoelingen. (meer…)


Verloren bieren – 22 – Nederlandse Faro en Lambiek

Parmaham komt uit Parma, Gorgonzola uit Gorgonzola en Brunello di Montalcino uit Montalcino. De Europese Unie heeft allerlei streekproducten wettelijk beschermd zodat je buiten Edam geen Edammer kaas mag maken en geen champagne buiten de champagne. En in België heb je natuurlijk de lambiek, faro en geuze die met hun spontane gisting alleen in de Zennevallei en het Pajottenland bij Brussel gemaakt kunnen en mogen worden. Of toch niet? (meer…)