Waar we 2 jaar geleden stonden

Nieuwe Gorinchemsche Courant, 20-8-1893Ik blijf dit een mooie advertentie vinden. Geplaatst in de Nieuwe Gorinchemsche Courant van 20 augustus 1893. Op zoek naar heel andere dingen kwam ik deze in september 2013 tegen en was meteen geïntrigeerd: wat was dat in hemelsnaam, dat dubbel princessen, dubbel gersten, jong oud en minnebier? Extra stout, voor bloedarmen, maaglijders, zwakken en kraamvrouwen? Ik dacht: dat googelen we even. Maar het bleek dat er niets over te vinden was. Niet op het web, niet in Google Books, niet in de boeken die ik er in de universiteitsbibliotheek op nasloeg. Wat ik wel vond, waren nog meer rare biersoorten in andere advertenties: wat moest ik me voorstellen bij Nieuwlicht, Beiersch, Oudgerste en Oudheusdensch bier?

En wat ik nog meer vond: een oorverdovende stilte bij die bronnen waarvan je zou verwachten dat die er meer van zouden weten. Niets bij de brouwers, die wel schermen met jaartallen en traditie (Brand anno 1340, Grolsch sinds 1615, Bavaria sinds 1719 volgens familietraditie gebrouwen…) maar angstvallig verbergen dat ze ooit wat anders hebben gemaakt dan pils. Niets bij de sympathieke bierdrinkersvereniging Pint, die toch het ‘Traditioneel Bier’ in de eigen naam voert en ‘het bevorderen van het vastleggen van de historie van het bier in Nederland’ als een van hun doelstellingen heeft. Wél was er de Campagne Nederlandse Bierstijlen die kort daarvoor begonnen was met het promoten van het vijftiende-eeuwse kuitbier. Iets wat ik natuurlijk toejuich, en een en ander gebeurt op basis van gedegen onderzoek, maar ook zij boden me nog niets over dat bier in die krant uit 1893. Dus moest ik zelf maar op zoek.

Bierbrouwerij OranjeboomIn archieven van brouwerijen, bottelaars, gemeenten, ministeries, kloosters, administratiekantoren. In gedigitaliseerde kranten, tijdschriften en boeken. In de universiteitsbibliotheek. En langzamerhand vond ik de prijslijsten, recepten, brouwgegevens, brieven, accijnsbriefjes, octrooiaanvragen, jaarcijfers en etiketten die een inkijkje boden in een geheel vergeten geschiedenis. Zeker, er is eerder onderzoek gedaan. Waardevol onderzoek, ook voor mij, maar dan wel vooral naar de brouwerijen, en niet zozeer naar hun producten.

Toevallig begon ik in dezelfde periode zelf thuis bier te brouwen op kleine schaal (20 liter per keer), zodat ik het brouwproces leerde kennen. Beetje bij beetje kreeg ik zo door hoe die oude recepten met hun vreemde maten en hun onduidelijke omschrijvingen omgerekend kunnen worden naar iets wat je nu zou kunnen brouwen. En zo had ik de sensatie om voor het eerst in honderd jaar of meer weer een princessebier, nieuwlicht, Hollandsche ale of Loender bier te maken. En te proeven. Dat is nog eens geschiedenis in de praktijk brengen!

Gelukkig hoef ik niet alles alleen te doen. Het gevarieerde clubje achter de Campagne Nederlandse Bierstijlen is een mooi klankbord en Cees, de webmaster achter Dossier Hop dacht en proefde mee. Historisch-bierblogger extraordinaire Ron Pattinson gaf tips, evenals vele anderen. En de eerste brouwsels van anderen, gebaseerd op de door mij gepubliceerde recepten, heb ik me ook al laten smaken. Genoeg stimulans om door te gaan dus!

Af en toe gooi ik ook een blikje over de grens. Ik snorde al wat bieren uit België, Frankrijk, Brazilië en Zuid-Afrika op, en ook daar ga ik vrolijk mee door. Oude bieren zijn leuk. Ze zijn verrassend. Ze laten zien dat we ons al te vaak laten bedotten door ‘historische’ reclamepraat. En ze bieden een inkijkje naar vroegere tijden, toen alles anders was – en vaak juist ook hetzelfde.


2 reacties op “Waar we 2 jaar geleden stonden”

  1. Martin schreef:

    Brouwerij De Hemel in Nijmegen, bestierd door de voormalige eigenaar van Raaf, brouwt een bier dat Nieuw Ligt heet. Of het enige relatie heeft met het door jou aangehaald Nieuwlicht, weet ik niet, maar misschien kunnen ze bij De Hemel hier nieuw licht op werpen…

    • Roel Mulder schreef:

      Hoi Martin, het Nieuw Ligt van De Hemel heeft qua receptuur weinig tot niets met het historische Nieuwlicht te maken, voor zover ik weet. Bij De Hemel is het een barley wine van 10%, het historische nieuwlicht was ca. 5% en bevatte (volgens het enige recept dat ik gevonden heb) 25% spelt en verder vanille, gember, oranjeschillen en kalmoeswortel… Zie http://dossierhop.nl/verlorenbieren50/

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *