Kuit, princessebier, Loender, nog meer kuit… de laatste tijd duiken er langzaam maar zeker steeds meer Nederlandse bieren op die zijn gebaseerd op een herondekte biersoort uit het verleden. Het is nog geen complete renaissance, maar al met al komt er steeds meer echte vaderlandse bierhistorie op de markt, en dan heb ik het nog niet over de hobbybrouwsels. Tijd voor een overzicht dus.

Een van de voordelen van het schrijven over verloren bieren, is dat je ze niet allemaal zelf hoeft na te brouwen. Steeds meer doen anderen dat voor je. Zo mocht ik afgelopen woensdag op een Utrechts terras een Breda’s Surrogaatbier proeven van een enthousiaste hobbybrouwer, Laurens Potman, die het recept uit 1934 had gevolgd. En was dat lekker? Het resultaat, op basis van onder meer magere melk, zetmeel en rietsuiker, was in ieder geval beter dan de ingrediënten deden verwachten. Echt naar bier smaakte dit merkwaardige brouwsel ook niet, maar meer naar… Rivella. Geen vreemde uitkomst eigenlijk, als je weet dat deze beetje-vreemde frisdrank van wei wordt gemaakt, een restproduct van de kaasmakerij.

Hobbybrouwers, ook ik zelf, zijn dus leuk bezig, maar er is meer: historisch bier dat daadwerkelijk in de handel is. Een aantal gebaseerd op recepten die door mij zijn teruggevonden, maar ook nog andere. Er was natuurlijk sinds 2014 al het middeleeuwse kuitbier, herontwikkeld door de Campagne Nederlandse Bierstijlen, in 2015 gevolgd door het Luiks bier. Dat laatste is momenteel verkrijgbaar als Luikse Vechter bij Van Moll en Tulpomania van Jopen. Van het kuit mocht ik dit weekend weer een variant proeven op het Utrechtse Bierbrouwersfestival, dat van De Dikke uit Wijk bij Duurstede. Het is gebaseerd op een ordonnantie uit 1495 en mocht zich vorig jaar al het meest gewaardeerde bier van het festival noemen.

Op datzelfde festival kon ik, naast een Middeleeuws hoppenbier van Rock City uit Amersfoort, ook aan het Loender bier van brouwerij De Vecht uit Loenen. Voor deze historische biersoort, oorspronkelijk uit Loenen, vond ik een recept uit 1825 in Haarlem. Omdat het vergeten brouwkruid scharlei niet in grote hoeveelheden voor de bierbrouwer op de markt is, besloten vader en zoon Van Doesburgh die het bedrijfje runnen zelf maar een scharleiplantage te starten, bij de plaatselijke volkstuinvereniging. Het resultaat: een mooi biertje met die aparte touch van scharlei erin. Nu nog even de niet echt terechte aanduiding ‘India Pale Ale’ van het etiket halen, heren…

Een klein hitje op het gebied van historische Nederlandse bieren begint het princessebier te worden. Vorig jaar verscheen al het kruidige princesse van Oranjeboom (United Dutch Breweries) in twee kleurvarianten, en waagden diverse hobbybrouwers zich er al aan. Zelfs de gerommeerde Anchor Brewery in San Francisco kwam met een one-off Wild Princess voor de Amsterdamse kroeg In de Wildeman, al hadden ze er om nog niet opgehelderde redenen een grote hoeveelheid anijs aan toegevoegd.

Dit jaar kwam er ook een princesse op tap bij Poesiat & Kater in Amsterdam, natuurlijk ook bekend van de mooie Van Vollenhoven Stout. En er kwam een zeer geslaagd eenmalig princessebier van Jopen in samenwerking met het Stadsbrouwhuis Leiden, de ‘Behouden vaart‘ en die zou ik best wel eens vaker willen proeven. De Behouden Vaart bevat rogge en bij Oranjeboom en Poesiat & Kater wordt ook wel tarwe in het princessebier verwerkt. Niet elke bierhistoriepurist kan zich daarin vinden, maar al met al ontstaat er een heel interessant palet aan nieuwe ‘oude’ kruidige bieren naar negentiende-eeuws voorbeeld.

Een ander tijdelijk historisch bier van Jopen is het koninginnebier dat ze onlangs brouwden onder de naam ‘Enjoy the ride‘. Aanleiding was de gelijknamige sponsorfietstocht voor het goede doel in Nijmegen, die de klaproos als symbool gebruikt. Dat is nog eens een mooi gegeven: in Nijmegen wilde men graag een klaproosbier, en in plaats van er gewoon simpelweg eentje te verzinnen, dacht Jopen aan het historische koninginnebier met klaprozen. Ook dit bier is helaas maar tijdelijk, net als de Jopen Dark Gerste no.1 uit 2015, naar een gerstebierrecept uit 1911 gevonden door de Engels-Amsterdamse bierhistoricus Ron Pattinson.

Tot slot doet Groningen weer mee met hun kluinbier, dat vanaf de jaren tachtig al meerdere keren is gereconstrueerd. Momenteel is het beschikbaar in de versie van Toon van den Broek en van brouwerij Vechter. Ik heb in mijn boek een eigen reconstructie gezet. Een ouwe taaie klassieker is tot slot het Mestreechs Aajt van Gulpener, dat langzaam weer wordt uitgerold.

Er komt nog meer: ik kan nu al verklappen dat er een bijzonder historisch bier in het vat zit bij brouwerij De Kromme Haring in Utrecht, maar daarvoor moet je nog even geduld hebben tot oktober. In de tussentijd kun je dus zelf al aan de slag met historische recepten uit mijn boek Verloren Bieren van Nederland, en wie weet heeft een brouwer bij jou in de buurt het ook wel gelezen, en komt hij binnenkort ineens met een Hollandsche Ale met honing en cognac. Of een Bruinbitter bier naar 17e-eeuws voorbeeld. Of wat anders. Zou niet gek zijn, zo’n bierrenaissance, zeker met een warme zomer in het vooruitzicht…